• Deleted_User
• 09.01.2013
• Szeroko pojęta psychologia
• 5338 czytań
• 1 komentarz

Kryzys psychologiczny - jak pomóc



Kryzys psychologiczny może pojawić się w naszym życiu w różnych okolicznościach. Może być związany z poważną utratą zdrowia czy zerwanie więzi (np. rozwód lub śmierć bliskiego), albo inną życiową stratą, np. zwolnieniem z pracy czy też z sytuacją separacji od bliskiej osoby, np. służbą na misji.Człowiek w trudnych sytuacjach zwykle przeżywa wiele złożonych, silnych emocji, czasami bardzo skrajnych, czasami mieszanych - może się wydawać nawet, że sprzecznych ze sobą; wielu z nas zadaje sobie pytanie, dlaczego właśnie nas to spotkało, jak ma dalej ułożyć sobie życie i czy sobie poradzi. Szczególnie przydatna jest wówczas pomoc innych bliskich, którzy będą dla nas wsparciem w tych trudnych chwilach.
Jak udzielać wsparcia potrzebującemu bliskiemu, tak, by zrobić to możliwie najlepiej??

Najważniejsze zasady udzielania wsparcia:

ZASADA BLISKOŚCI - pokaż osobie w kryzysie, że jesteś blisko niej, gotowy do udzielenia pomocy; nie narzucaj się z pomocą, pozostaw jej przestrzeń, w której sama może decydować ile tej pomocy od Ciebie chce uzyskać; jest to trochę takie bycie obok, o jeden krok za osobą, "na wypadek gdyby...."; nie ma potrzeby być fizycznie przez cały czas przy tej osobie (zależy to od intensywności kryzysu), ale np. ustalić kontakt telefoniczny lub częstotliwość odwiedzin - dbaj jednak by nie urwać tego kontaktu.

ZASADA AKTYWNEGO SŁUCHANIA - umiejętność skutecznego słuchania często jest najważniejszą z umiejętności "pomagacza"; w sytuacji kryzysu psychologicznego dobry słuchacz jest cenniejszy niż jakikolwiek doradca.

Warunki skutecznego słuchania:
- WYRAŻANIE AKCEPTACJI przeżycia potrzebującego;
"Masz prawo tak się czuć w takiej sytuacji";
"Twoje odczucia są dla mnie ważne";
"Wysłucham Cię, jeśli chcesz o tym opowiedzieć, jeśli wolisz milczeć - pomilczę razem z Tobą";
"Jestem tutaj dla Ciebie";
- WYRAŻANIE ZROZUMIENIA jego/jej trudności - nie musisz wszystkiego rozumieć, ale pokazać, że ważne jest byś starał się to zrozumieć i by potrzebujący mógł to poczuć;
"Wyobrażam sobie, że to trudne dla Ciebie";
"Zapewne jest to ciężkie, smutne, przykre";
Jeśli nie wiesz, co odpowiedzieć - nie musisz nic mówić, wystarczy, że odmrukniesz: "yhym", "aha", "no tak..." lub kiwniesz głową;

- CIERPLIWOŚĆ
"Jeśli potrzebujesz czasu, poczekam";
"Porozmawiamy o tym, gdy będziesz gotowy"

- KONCENTRACJA NA OSOBIE i WYRAŻANIE ZAINTERESOWANIA osobą potrzebującego;
"To, co czujesz jest dla mnie ważne";
"Jestem tutaj dla Ciebie";


BŁĘDY SKUTECZNEGO SŁUCHANIA.
TEGO NIE RÓB!!!!


- NIE KRYTYKUJ tego, co mówi potrzebujący;
"Zastanów się, co Ty w ogóle opowiadasz?";
"To niedorzeczne, co myślisz";
"Co za głupoty przychodzą Ci do głowy!"
"Źle robisz, to wcale tak nie jest!"
"Na Twoim miejscu nigdy bym tak nie zrobiła!"


- NIE ZAPRZECZAJ jego odczuciom, wrażeniom - dla niej/niego one są prawdziwe i autentycznie przeżywane;
"To wcale tak nie jest!"
"Nie możesz być na niego zły, przecież chciał dobrze"
"Tak Ci się tylko teraz wydaje, później sama zobaczysz, że jest inaczej"

- NIE BAGATELIZUJ, pomniejszaj jej/ jego przeżyć, np. słowami "Tylko Ci się wydaje, że to takie straszne"; bądź opowiadaniem o problemach innych ludzi - z perspektywy osoby w kryzysie to lekceważenie jej przeżyć, informacja, że ona nie jest ważna, bo inni mają ważniejsze problemy niż jej, bądź obniżenie poczucia wartości, bo nie potrafi poradzić sobie z "takimi błahostkami";
"Daj spokój, to wcale nie jest takie straszne";
"Nie przejmuj się tym tak bardzo";
"Ludzie mają poważniejsze problemy i żyją";
"A Ty wiesz, jakie zmartwienie ma Stefan, ten to dopiero ma kłopot - nie chciałbym być w jego skórze";
"Myślisz, że tylko Ty masz takie problemy? Popatrz na innych!"

- NIE OCENIAJ, NIE POUCZAJ - może to wywołać zniechęcenie lub zamknięcie i wycofanie się z relacji;
"To nie jest dobrze, że tak myślisz";
"To jest głupi pomysł, powinieneś zrobić to inaczej";
"Powinieneś zrobić tak jak ja Ci mówię"
"Co Ty wydziwiasz?"


Dobre słuchanie nie oznacza, że musisz myśleć tak samo (albo - o zgrozo - udawać, że tak jest), ale że ROZUMIESZ, że w swojej obecnej sytuacji MA PRAWO CZUĆ SIĘ tak, jak się w tej chwili czuje - dotyczy to WSZYSTKICH przeżywanych emocji, choćby najbardziej dziwnych, sprzecznych, skrajnych. I ma prawo do podejmowania SWOICH WŁASNYCH decyzji. Ty także masz prawo odczuwać przeróżne emocje w związku z sytuacją kryzysu i masz prawo je wyrażać.

Typowe emocje występujące w reakcji na kryzys psychologiczny:
Niepokój o przyszłość;
Ogólny niepokój;
Szok;
Lęk;
Zaprzeczanie;
Zmęczenie;
Poczucie winy z powodu przetrwania;
Poczucie utraty kontroli;
Żal;
Wściekłość;
Otępienie;
Niepewność;
Poczucie bezradności;
Depresja;
Panika;
Rozpacz;
Frustracja;
Nieprzystosowanie;
Oszołomienie;
Złość;
Brak poczucia bezpieczeństwa


POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA - potrzebujący powinien czuć się przy nas bezpieczny - daj mu prawo mówienia tego, co czuje, albo milczenia, jeśli tak chce; powinien wiedzieć, że to, co Tobie mówi jest informacją tylko dla Was, bez zaznaczania konieczności tajemnicy - każde odstępstwo od tej zasady naruszy dobrą relację. Pamiętaj jednak, że są wyjątki od zasady tajemnicy - jeśli zagrożone jest życie potrzebującego lub innych osób, np. pojawiają się myśli samobójcze, milczenie utrudnia skuteczną pomoc;


POMOC W CODZIENNYCH OBOWIĄZKACH - ta część pomocy jest uzależniona od wielu czynników, m.in. od głębokości kryzysu. Pamiętaj, że wyręczając osobę w kryzysie możesz spowodować, że jej poczucie wartości może się obniżyć ("nawet w takich prostych sprawach już sobie nie radzę"), dlatego zawsze trzeba taką pomoc przemyśleć i... raczej wspierać w wypełnianiu tych obowiązków niż całkowicie przejąć za nie odpowiedzialność. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy kryzys jest wynikiem nagłego i silnego stresu - np. śmierć osoby bliskiej w dramatycznych warunkach - i przejawia sie kompletną bezradnością i zachwianiem emocjonalnym osoby w kryzysie. W tej sytuacji dobrze jest odciążyć taką osobę od codziennych obowiązków - lecz możliwie najszybciej na powrót wdrażać ją do codziennej rutyny, w miarę poprawy jej stanu psychologicznego, co również jest elementem ułatwiającym powrót do formy psychologicznej.

POMOC PROFESJONALNA - nie bój się omówić z potrzebującym ewentualnej pomocy profesjonalnej - psychologa czy psychiatry. Jest to szczególnie istotne, gdy kryzys przedłuża się i powrót do codziennej rutyny jest utrudniony (może się to wiązać, np. z depresją, którą można leczyć), bądź pojawiają się sugestie samobójcze ze strony osoby w kryzysie; możesz zaproponować, że będziesz jej towarzyszyć, jeśli tego potrzebuje. Ostateczną decyzję pozostaw jednak potrzebującemu - często ludzie potrafią sami ocenić, kiedy taka pomoc jest im potrzebna, jednak warto by w otwarty i naturalny sposób omówić taką możliwość, aby zmniejszyć obawy osoby w kryzysie przed skorzystaniem z takiej pomocy.

ZADBAJ O SIEBIE - zmęczony "pomagacz" jest złym "pomagaczem". Dlatego ważne jest byś zadbał o siebie. Znajdź sobie wsparcie w bliskim otoczeniu, staraj się nie zaniedbywać swoich codziennych obowiązków. Wybierz sprawy, które są szczególnie ważne i TRZEBA je załatwić, zaś pozostałe spróbuj przekazać innym, jeśli możesz albo spróbuj je przełożyć na czas, kiedy będzie można je załatwić.
Dbaj o swoje potrzeby fizjologiczne - staraj się odżywiać i wysypiać - do pomagania trzeba mieć siłę. Spróbuj również znaleźć inne oprócz Ciebie osoby, z którymi można się podzielić pomaganiem i wspieraniem osoby w kryzysie.

Przedstawione tutaj zasady należą do najważniejszych w udzielaniu wsparcia. Pamiętaj jednak, że pomaganie jest trudne i często może być wyczerpujące. Nie zawsze też udaje nam się osiągnąć taki efekt, jakiego byśmy chcieli. To, dlatego, że jesteśmy tylko ludźmi i nie zawsze wszystko przychodzi nam z łatwością, dlatego również, że każdy z nas jest inny i każda sytuacja jest inna i nie ma lekarstwa, które działa na wszystkie dolegliwości. Najważniejsza jest Twoja akceptująca obecność i chęć zrozumienia. Pamiętaj, nawet gdy nie widzisz efektów swojego wysiłku gołym okiem, to naprawdę poprzez swoje wsparcie dajesz drugiemu człowiekowi bardzo dużo.

autor: Beata Nowak

źródło:

Link